Çağdaş Türk edebiyatının usta yazarlarından Selim İleri hayatını kaybetti.

Çağdaş Türk edebiyatının usta yazarlarından Selim İleri 75 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

Roman, öykü, şiir, tiyatro ve inceleme gibi farklı alanlarda eserler üreten ve edebiyat eleştirileri ile de tanınan Selim İleri, 1998’de “Devlet Sanatçısı” ünvanına, 2012’de Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ne değer görülmüştü.

Selim İleri’nin editörlerinden biri olan yazar ve şair Mehmet Said Aydın’ın usta yazarın ölümüne dair ilk sözü, “Bu dünyadan bir Selim İleri geçti” oldu.

Aydın, İleri’nin anlatıcılarının hep aynı tereddüt/tutku çizgisinden konuştuğunu, bunun da yazarın edebiyatının çok belirleyici bir hattı olduğuna işaret ediyor.

“Selim İleri çok şahsına münhasır, çok kendisi gibi olan, kendini ve yazdığı dili çok iyi tanıyan, müthiş tutkulu bir edebiyatçıydı.”

Yapıtları ve başlıca temaları

Edebiyata 1970’lerde giren Selim İleri, modern Türkçe edebiyatta kendi tarzı ve temalarıyla özgün bir yer edinmişti.

Selim İleri’nin yapıtlarında genellikle geçmişe duyulan özlem, İstanbul’un değişen dokusu, insan ilişkileri ve toplumsal dönüşümler gibi temalar öne çıkar. Çoğunda melankolik bir havanın egemen  olduğu yapıtları derin insan ruhu çözümlemeleriyle öne çıkar. Edebiyat tarihinde unutulmuş ya da arkalara itilmiş yazarlara göndermeler de yapıtlarında dikkati çeker.

Önemli yapıtları

“Her Gece Bodrum” (1976): Selim İleri’nin en çok bilinen romanlarından biridir. Dönemin entelektüel ve bohem çevrelerini ele alan bu eser, toplumsal ve bireysel çözülmeleri derinlemesine işler.

“Cehennem Kraliçesi” (1980): Psikolojik ve duygusal katmanlarıyla dikkat çeker.

Edebiyatımızda Sevdiğim Romanlar Kılavuzu” (2015): Türk edebiyatına dair eleştiri ve yorumlarını bir araya getirdiği bu eser, bir başvuru kaynağı olarak değerlidir.

“Bir Akşam Alacası (2010)” ve “Yarın Yapayalnız (2004)”: İstanbul’un tarihsel ve kültürel dokusuna göndermeleriyle akılda kalan eserlerindendir.

Ödülleri

Selim İleri, edebiyata katkıları dolayısıyla birçok kez ödüllendirildii.

1998’de “Devlet Sanatçısı” unvanına, 2012’de Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ne değer görüldü.

Diğer ödülleri arasında Dostlukların Son Günü ile aldığı 1976 Sait Faik Hikâye Armağanı, Uzak, Hep Uzak adlı deneme kitabıyla aldığı 2003 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü, 2005’te Sandık Odası adlı kitabıyla aldığı Türkiye Yazarlar Birliği’nin  Hatıra-Gezi ödülünü, 2012’de “Öykü” dalında aldığı 16. Aydın Doğan Ödülü sayılabilir. 2021’de ise İleri’ye Erdal Öz Edebiyat Ödülü takdim edildi.

Selim İleri, eleştiri yazıları, öykü ve romanlarıyla, Türkçe edebiyat severler için önemli bir yazar olduğu gibi yeni kuşak yazarların gelişimi üzerinde de büyük etkisi olan bir rol modeliydi. Edebiyat tarihine ilişkin görüş ve yorumları da geniş bir okur kitlesince izleniyordu.

Roman ve öykünün ötesinde yirmiden fazla senaryo da kaleme alan İleri, Yeni Ufuklar, Yeni Dergi, Papirüs, Varlık, Türk Dili, Politika, Dünya, Milliyet, Milliyet Sanat, Gösteri ve Cumhuriyet’in arasında olduğu birçok gazete ve dergide inceleme ve eleştiri yazılarıyla yer almıştı.