Engin BAŞCI
Gündelik hayatın olan bitenleri içinde aslında hepimizin hayatını derinden ilgilendiren, hepimiz için tehdit oluşturan bir büyük ve doğal gerçekliği unutarak yaşıyoruz.
Afetleri…
Başta da deprem geliyor. Örneğin 17 Ağustos Marmara depreminin ardından olduğu gibi 25 yıldır, yani çeyrek asırdır hemen her deprem sonrası konuştuğumuz olası İstanbul depremi…
Olacak, biliyoruz…
Ama onu beklerken yıkıcı birçok depremi de yaşadık, yaşıyoruz…
Van’ı mesela, sonra Elazığ, sonra İzmir ve en son Kahramanmaraş depremleri…
Binlerce insanımızı kaybettik…
Bir o kadar hayvan telef oldu.
Tarihin sessiz tanıkları olan kültür mirasımız hasar aldı.
Oysa 1999 Marmara depremi, deprem gerçeğini fark etmemize neden olmuştu.
Yıllarca Türkiye’nin bir deprem ülkesi olduğunu her ortamda söyleyen Prof. Dr. Ahmet Mete Işıkara ve diğer deprem uzmanlarının uyarılarına daha fazla kulak kesilmeye başlamıştık.
O yüzden deprem şuraları toplayıp, deprem master planları yapmıştık…
O yüzden AFAD diye bir kurum kurulmuştu…
Kağıt üzerinde çok iyi çalışmalar yapıldı.
Ama pek çoğu kağıt üzerinde kaldı.
2023’teki Kahramanmaraş depremlerinde bu gerçeği çok acı bir şekilde gördük.
Tam da öngörülen yerde, yıkıcılığı da doğru tahmin edildiği ve o yüzden tatbikat da yapıldığı halde Türkiye Afet Müdahale Planı’nı zamanında ve planlandığı şekilde hayata geçiremedik.
O depremden sonra da olası İstanbul depremini konuşmaya başladık.
Marmara Denizi’ndeki fayların en ufak hareketinde acaba mı diye endişelendik.
İşte bu endişe afetlere hazırlıklı olmanın gerekliliğini zaman zaman hatırlatıyor ve yeni çalışmaları tetikliyor.
Bu çalışmalardan biri İstanbul Aydın Üniversitesi’nde gerçekleşti.
İstanbul Aydın Üniversitesi İletişim Fakültesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü, Beylikdüzü Belediyesi, Anadolu Eğitim ve Kültür Vakfı (AKEV), İAÜ Afet Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (AFAM) işbirliği ile bir çalıştay düzenlendi.
Çalıştay, “Afetlere Karşı Bireysel Hazırlıkta Yerel Yönetimlerin ve STK’ların Rolleri” başlığıyla toplandı.
İstanbul Valiliği ve AFAD’ın dışında 12 üniversite, 24 sivil toplum kuruluşu ve 14 ilçe belediyesinden 200’e yakın uzman 17 masada gün boyu çalıştı.
Bu uzman ve ilgililer beyin fırtınasıyla sorunları tespit etti, çözüm önerileri sundu.
Çalıştayın açılışında Beylikdüzü Belediye Başkanı Murat Çalık’ın “öyle bir organizasyon ve koordinasyon oluşturmalıyız ki biz enkaz altında kalsak bile afete müdahale aksamadan yürümeli” şeklindeki uyarısı günün en dikkat çekici tespitleri arasındaydı.
Çünkü deprem bölgesindeki görevlilerden daha çok, planlı bir şekilde başka bölgelerden gelecek görevlilerle afet sırasında ve sonrasındaki çalışmalar yürütebilir.
Afeti yaşayanlardan, afetten etkilenenlerden, afetin şokunu üzerinde hissedenlerden afete etkin müdahale beklemek çok da doğru bir yaklaşım olmaz.
Bunu son Kahramanmaraş depremlerinde çok net bir şekilde gördük.
Bu noktada AFAD’ın koordinasyonunda yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşlarının rolü büyük.
Onlar olmadan olmaz.
Afete hazırlıkta da onlara büyük görev ve sorumluluk düşüyor. Özellikle de bireysel hazırlıkta…
Çünkü kamuoyu oluşumunda medya ile birlikte etkin rolleri var.
Aynı zamanda çok hızlı karar alıp hızlı harekete geçebiliyorlar.
Örgütsel yapıları buna çok uygun.
Hız deyince yapay zeka gerçekliği çalıştayda da ortaya çıktı.
Masalarda raportörlerin tuttuğu raporlar yapay zekaya yüklendi ve 15 dakika içinde çalıştayın ön raporu hazırdı.
Kapanış oturumunda da katılımcılarla paylaşıldı.
Sözün özü daha iyi koordine olabilmek ve daha hızlı harekete geçebilmek için artık bilişim teknolojisi de yanımızda.
Yeter ki samimi olunsun, yeter ki zaman kaybetmeden harekete geçilsin.
O yüzden bu tür çalışmaların masa başındaki sonuçlarını somut bir şekilde sahada da görmek önemli…
Beylikdüzü bu açıdan pilot bölge olabilir.
Çoğunluğu çok bloklu sitelerden oluşan yerleşim yapısıyla ve site yönetimlerinin yerel yönetimle olan etkileşimiyle çalıştayın uygulama sahasına da dönüşebilir.
İyi örnek diğer aktörleri de peşinden sürükler.
Bin fikirden bir fikir doğar, kuyuya atılan bir taştan senfonik bir ses çıkar…