Ukrayna Rusya’dan Avrupa’ya transit gaz akışını sonlandırdı. İki ülke arasındaki sözleşmenin süresi yeni yılın ilk saatlerinde sona erdi. Rusya doğalgazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevki durduruldu.
Gazprom’dan yapılan açıklamada, Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatına ilişkin anlaşmanın 1 Ocak 2025 tarihinde sona erdiği belirtildi.
İki ülke arasında işgalden önce, 30 Aralık 2019’da imzalanan son transit taşıma sözleşmesinin süresi doldu. Sovyetler Birliğinin dağıldığı 1991’den beri Rusya, Ukrayna’dan geçen boru hatlarıyla Avrupa’ya doğalgaz tedarik ediyor, Kiev de taşınan miktar üzerinden geçiş ücreti alıyordu.
Ukrayna’nın açıklamaları…
Ukrayna Enerji Bakanı German Galushchenko bu sabah, “Rus gazının geçişini durdurduk. Rusya pazar kaybediyor, bu onu ekonomik olarak zorlayacak” diye konuştu. Kiev yönetimi Rusya’nın, Avrupa’ya sattığı doğalgaz ile savaşı finansa ettiği gerekçesiyle sözleşmenin yenilenmesine karşı çıkıyordu.
Ukrayna’nın söz konusu anlaşmayı uzatmayı reddettiğine işaret edilen açıklamada, “Gazprom, Ukrayna üzerinden doğal gaz tedarik etme fırsatından mahrum bırakılmıştır. Ukrayna üzerinden Rus doğal gazı sevkiyatı gerçekleştirilmiyor.” ifadelerine yer verildi.
Ukrayna yönetiminin 2023 sonu için yayımladığı verilere göre, boru hatları ile ülke üzerinden Avrupa’ya taşınan Rus gazı miktarı 2023’te, 2022’ye kıyasla yaklaşık yüzde 28 azalarak 15 milyar metreküpe gerilemişti.
Ukrayna’nın söz konusu sözleşme sayesinde yılda yaklaşık 1 milyar dolar, Gazprom’un ise yılda 3 milyar dolardan fazla gelir elde ettiği tahmin ediliyor.
Rusya’nın açıklamaları…
Rus enerji devi Gazprom şirketi de “Yeni yıl sabahı saat 08.00’de Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya geçişinin durduğunu” bildirdi. Sözleşmeyi uzatmayı Kiev’in reddettiği vurgulanan açıklamada şirketin, gaz akışını sürdürmek için “yasal ve teknik imkanı kalmadığı” belirtildi.
Ukrayna’nın söz konusu anlaşmayı uzatmayı reddettiğine işaret edilen açıklamada, “Gazprom, Ukrayna üzerinden doğal gaz tedarik etme fırsatından mahrum bırakılmıştır. Ukrayna üzerinden Rus doğal gazı sevkiyatı gerçekleştirilmiyor.” ifadelerine yer verildi.
AB’nin açıklamaları…
Avrupa Komisyonu, AB’nin bu dönüşüme hazırlandığını ve çoğu devletin bununla başa çıkacak alternatifleri olduğunu açıkladı. Ancak birlikte bulunmayan Moldova hali hazırda gaz sıkıntısı yaşamaya başladı.
Türkiye’nin durumu…
Rusya, Türk Akımı Boru Hattı’yla halen Karadeniz üzerinden Macaristan, Türkiye ve Sırbistan’a gaz gönderebiliyor.
Rus gazını Avrupa’ya taşıyan ana boru hatları Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa da atıl duruma düşerken Ukrayna’dan sevkiyatın durması halinde tek güzergah olarak Türkiye ön plana çıkıyor.
İki etapta etkileri çok büyük olmasa da bu durumun Avrupa için stratejik ve sembolik etkileri çok büyük. Rusya önemli bir pazar kaybetse de Vladimir Putin, daha fazla zarar görenin AB olacağını savunuyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası, AB, Katar ve ABD’den sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) almaya başladı. Aynı zamanda Norveç’ten boru hattıyla da birlik ülkelerine gaz dağıtılıyor.
AB, 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgale başlamasının ardından Rusya’dan gaz alımını önemli oranda azalttı.
2021’de AB ülkeleri gazın yüzde 40’ını Rusya’dan satın alıyordu. Bu oran 2023’te yüzde 10’un altına indi.