Avrupa Birliği üyeleri ABD’nin kıta savunmasına katkısının sorgulandığı bir ortamda askeri harcamaları artırmakta anlaştı.
Ukrayna lideri Volodimir Zelenskiy ve ABD Başkanı Donald Trump arasında Oval Ofis’te kameralar önünde yaşanan sert tartışmanın ardından Kiev etrafında kenetlenen Avrupa ülkeleri, Rusya kaynaklı tehditlere karşı “Avrupa’yı yeniden silahlandırma” planında uzlaşıya vardı.
Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşı ve değişen ortamda bunun Avrupa ve küresel güvenlik üzerindeki yansımalarını varoluşsal bir sınama olarak gören Avrupa Birliği, savunma harcamalarını artırma kararı aldı.
Tüm üyelerin üzerinde anlaştığı kararlar gereği, AB’nin güvenliğinin artırılması ve vatandaşlarının korunmasını desteklemek amacıyla gerekli araçlar ve finansman unsurları seferber edilecek.
AB liderleri, Avrupa’nın daha egemen, kendi savunmasında daha sorumlu, 360 derecelik bir yaklaşımla mevcut ve gelecekteki sınama ve tehditlere karşı özerk bir şekilde hareket etmek için daha donanımlı hale gelinmesi konusunda uzlaştılar.
Brüksel’de buluşma
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanları Ukrayna’ya destek ve Avrupa savunmasının güçlendirilmesi gündemiyle Brüksel’de bir araya geldiler.
Zirve sonrası basına konuşan Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Antonio Costa, “Güçlü ve egemen bir Avrupa savunması için kararlı adımlar atıldığını” söyledi.
Brüksel’deki toplantıda liderler savunma harcamaları için toplam 800 milyar euroluk kaynağın seferber edilmesinde uzlaştı. Buna göre üye ülkelere savunma sanayi yatırımları için 150 milyar euro aktarılması acil olarak ele alınacak. Plan ayrıca, Birlik içindeki mali kuralların gevşetilerek ülkelerin daha fazla harcama yapmasına olanak tanıyor, bunun fazladan 650 milyar euro harcama imkanı yaratacağı hesaplanıyor. Ortak füze ve hava savunma sistemleri geliştirilmesini de öngören planı hafta başında AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen duyurmuştu.
Almanya’da da müstakbel koalisyon ortakları Hristiyan Birlik partileri (CDU/CSU) ve Sosyal Demokrat Parti (SPD) askeri harcamaların sıkı borçlanma kurallarından muaf tutulmasında uzlaşmıştı.
Liderlerin gündeminde nükleer caydırıcılık başlığı da vardı. ABD’nin Avrupa’ya nükleer koruma sağlamaktan vazgeçmesi halinde Fransa bu rolü üstlenmeyi teklif ediyor. ABD’nin Avrupa kıtasında yaklaşık 100 nükleer silah bulundurduğu değerlendiriliyor.
AB’nin öncelikler listesinde hangi unsurlar var?
Zirve sonrasında yayımlanan sonuç bildirisinde, Avrupa’nın güvenlik ve savunmasına yönelik harcamaların önemli ölçüde artırılmaya devam edilmesi gerektiği vurgulandı.
Hava ve füze savunması, topçu sistemleri, füzeler, mühimmat, insansız hava araçları, insansız hava araçlarına karşı sistemler, uzay ve kritik altyapı koruması da dahil olmak üzere stratejik etkinleştiriciler, askeri hareketlilik, siber, yapay zeka ve elektronik savaş öncelikli alanlar olarak belirlendi.
Savunma konusu kapandı mı?
Sonuç bildirisinde, güvenlik ve savunma alanında daha güçlü ve daha muktedir bir AB’nin küresel ve transatlantik güvenliğe olumlu katkıda bulunacağının altı çizildi.
Üyesi olan ülkeler için NATO’nun savunmanın temeli olduğu vurgusu da belgede yer aldı.
AB liderlerinin dikkat çeken bir başka vurgusunu ise AB üyesi olmayan oydaş ortaklarla çalışmanın önemi oluşturdu.
AB liderleri savunma konusunu 20-21 Mart ve 26-27 Haziran’da Brüksel’de düzenlenecek zirvelerde tekrar ele alacaklar.
Ukrayna konusunda konsensüs sağlandı mı?
Savaşın başlangıcından bu yana Ukrayna’da ABD’yle birlikte hareket eden AB, ekonomik ve askeri imkanlarını seferber etmiş durumda.
Bu yaklaşım, bir iki ülke dışında, şu ana kadar pek sorgulanmıyordu. ABD Başkanı Donald Trump’ın tavrı, AB’nin bu konudaki hesaplarını da altüst etti.
Liderler, Brüksel’deki zirvede her şeyden önce oluşan yeni durumu tarttılar.
Takınılacak tavrı netleştirmeye ve uzlaşı sağlamaya çalıştılar.
En önemli sorun da bu aşamada çıktı. Başından bu yana Ukrayna konusunda AB’nin genelinden ayrışan bir çizgiye sahip olan Macaristan bu tavrını bu zirvede de korudu.
Macaristan’ın çekinceleri nedeniyle Ukrayna kararları 27 ülke yerine 26 üyenin desteğini aldı.
Zirve sonunda hazırlanan metinde, Ukrayna’nın bağımsızlığına, egemenliğine ve uluslararası alanda tanınan sınırları dahilinde toprak bütünlüğüne yönelik sürekli ve sarsılmaz destek bir kez daha teyit edildi.
Barış için beş ilke belirlendi
AB, kapsamlı, adil ve kalıcı bir barış için dikkate alınması gereken beş prensip belirledi:
- Ukrayna olmadan Ukrayna konusunda müzakere yapılamaz.
- Avrupa’nın katılımı olmadan Avrupa’nın güvenliğini etkileyecek hiçbir müzakere yapılamaz.
- Herhangi bir ateşkes ancak kapsamlı bir barış anlaşmasına giden sürecin bir parçası olarak gerçekleşebilir.
- Böyle bir anlaşmaya, Ukrayna’nın gelecekteki Rus saldırganlığını caydırmaya katkıda bulunacak sağlam ve inandırıcı güvenlik garantilerinin eşlik etmesi gerekir.
- Barış, Ukrayna’nın bağımsızlığına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermelidir.
Rusya’ya baskıya devam
Ukrayna’ya öngörülebilir ve düzenli mali yardımı sürdüreceklerinin altını çizen 26 AB üyesi, Rusya’ya baskıyı artırmaya devam edeceklerinin de altını çizdi.
Üye devletler, başta hava savunma sistemleri, mühimmat ve füzelerin teslimi olmak üzere Ukrayna’nın ivedi askeri ve savunma ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik çabaları acilen artıracak.
Zelenskiy de katıldı
AB Zirvesi’nin ilgili bölümüne Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de katıldı.
AB liderleri tarafından sıcak bir şekilde karşılanan Zelenskiy, toplantıya ilişkin açıklamalarında, “Ukraynalıların yalnız olmaması çok önemli. Bunu hissediyor ve biliyoruz” dedi.
Türkiye de bilgilendirilecek
Son dönemde savunma ve Ukrayna söz konusu olduğunda Türkiye’ye bakışa ilişkin olarak şu ana kadarki tavrından farklı bir çizgiye gelen AB, zirve sonrasında da pek olağan olmayan bir adım atacak.
AB Konseyi Başkanı Antonio Costa, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Türkiye, İngiltere, İzlanda ve Norveç’i, “AB dışı ortaklar” sıfatıyla, video konferans yöntemiyle bilgilendirecekler.