Dünya genelinde Covid-19 salgınının yakın zamanda sona ereceğine dair iyimserlik de arttı. Bu iyimserlikte aşılama çalışmalarına başlanmasının payı büyük. Ancak,Covid-19 salgınıyla mücadelede zengin ve yoksul ülkeler arasında aşı dağıtımında görülen adaletsizlik problemli alanların başında geliyor.
İngiliz yayın kuruluşu BBC Türkçe’nin haberine göre, zengin ülkelerde on milyonlarca doz aşı dağıtımı yapıldı. Yoksul ülkelerde ise bu sayı yüzlerle sınırlı kaldı.
Bunun en büyük nedeni de, zengin ülkelerin mevcut aşıların çoğunu önceden satın almış olması.
Örneğin Kanada, her bir vatandaşının beş defa aşılanmasını sağlayacak kadar çok aşı satın aldı.
Bu tip örnekler nedeniyle dünyanın geri kalanı, özellikle düşük gelirli ülkelerin çoğu aşıya erişim için 2022’yi beklemek zorunda.
Bu adil olmayan dağıtımdan etkilenen ülkelerin başında can kaybının dörtte birinin yaşandığı Latin Amerika ülkeleri geliyor. Arjantin, Venezuela ve Bolivya geri kalmamak için, klinik deneyleri tamamlanmadan Rus hükümetinin geliştirdiği Sputnik V aşısından sipariş etmeye başladı.
Covax 2 milyar doz aşıyı ücretsiz dağıtacak
Çoğu yoksul ülke de, 2 milyar doz aşıyı ücretsiz temin etmek için oluşturulan küresel girişim COVAX’ı bekliyor. COVAX, Şubat ayında dağıtıma başlayacak ama piyasada, bu girişimin satın alabileceği aşı neredeyse hiç kalmadı.
Aşı dağıtımındaki düzensizlik, bu yarışın da eşit koşullarda yürütülmediğini gösteriyor.
Dünya Sağlık Örgütü Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Dünya ahlaki çöküntü felaketinin eşiğinde” uyarısı yaptı.
Birçok ülke de aşıya erişim için farklı yollar deniyor, kendileri üretmeye başlıyor. Aşının farklı üreticiler tarafından da tedarik edilmesi ve üretilmesi için ilaç şirketlerinin yöntemlerini paylaşması lazım ama hiçbir şirket buna yanaşmıyor.
Yoksul ülkeler aşılarını ne zaman alacaklar?
Covax şu ana dek tek bir doz aşı bile dağıtamadı.
Covax, Covid-19 aşılarının dağıtımına orta ve düşük gelirli ülkelerin aslan payını alacağı şekilde Şubat ayında başlaması bekleniyor.
Covax, bu yıl sonuna dek iki milyar dozdan fazla aşının dünya genelindeki ülkelere dağıtılmış olmasını umuyor.
Bu aşıların 1,3 milyar dozu plana katılan 92 ülkeye dağıtılacak ve nüfuslarının yüzde 20’sini kapsayacak.
Sağlık çalışanları, yaşlılar ve tehdide açık olanlar ilk olarak aşılanacak.
Çoğu düşük gelirli ülkenin 2022’ye kadar aşılanamayacağı göz önünde bulundurulduğunda, pandeminin de sonunun yakın olduğunu söylemek çok mümkün görünmüyor.
Üye ülkeler ne kadar bağış yaptı?
Katılımcı ülkeler, farklı miktarlarda bağış yaptı.
Örneğin en büyük taahhütlerden birini yapan İngiltere hükümeti 734 milyon dolar sağladı.
Rusya ve ABD ise katkıda bulunmayan nadir ülkelerden. Ancak ABD’nin Joe Biden’ın başkanlığında programa katılması bekleniyor.
Covax şu ana dek 2,4 milyar dolar topladı, ancak 2021 küresel aşılama hedefi için 4,6 milyar dolar daha gerektiği belirtiliyor.
Covax hangi aşı anlaşmalarını yaptı?
Covax, Pfizer-BioNTech, AstraZeneca-Oxford Üniversitesi , Johnson & Johnson ve Sanofi/GSK ile aşı anlaşmaları yaptığını duyurdu.
Pfizer-BioNTech aşısından 40 milyon daha alınması, geçen hafta varılan son anlaşmaydı.
Bu aşı WHO tarafından onay aldı, ancak anlaşma yapılan diğer aşılan henüz onaydan geçmedi.