Türkiye ile Venezuela 17 Mayıs 2018’de imzalanan Ticaretin Geliştirilmesi Anlaşması’nın her iki ülkedeki onay süreci Temmuz 2020’de tamamlandı ve 21 Ağustos 2020 tarihinde yürürlüğe girdi.
Onay sürecinin tamamlanması nedeniyle Venezuela Dışişleri Bakanlığının başkent Karakas’taki tarihi binası Casa Amarilla’da bir tören düzenlendi.
Türkiye’nin Karakas Büyükelçisi Şevki Mütevellioğlu’nun katıldığı törende, Venezuela Dışişleri Bakanı Jorge Arreaza ve Bakan yardımcıları Yvan Gil ile Ramon Gordils de hazır bulundu.
Anlaşmaya göre, iki ülke arasında çok sayıda üründe gümrük vergilerinin aşamalı olarak kaldırılacak ve ticari prosedürler kolaylaştırılacak.
Venezuela ile Türkiye’nin birbirlerine gümrük vergisi avantajı sağlayan ticari anlaşma kapsamında peynirin de yer alması Türkiye’de tartışmalara yol açmıştı.
Tepkiler.
AKP 22. Dönem Aydın Milletvekili ve Türkiye Hayvancılık Kooperatifleri Merkez Birliği (HAYKOOP) Başkanı Ahmet Ertürk, sosyal medyadan yaptığı paylaşımla karara tepki gösterdi. Ertürk, “Peynir yerine soya ve küspesi ithal edileydi keşke. Yem sanayi kullanıyor zaten. Peynir hangi akıl. ‘Ak köpeğin pamuk pazarına zararı var’ derler” ifadelerini kullandı.
TBMM Venezuela Dostluk Grubu üyesi, Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, Sözcü Gazetesi’ne yaptığı açılamada, Venezuela anlaşmasının benzerinin başka ülkelerle de imzalandığına dikkat çekerek, “Bu kararlar ile ithalat lobileri zenginleştiriliyor”dedi.
Sabah Gazetesi Yazarı Melih Altınok, Venezuelle seyahatini hatırlatarak, peynir ithalata ile ilgili şunları yazdı:
“Sabahları bir kafede oturup, üzerine çeşit çeşit peynirlerin serpildiği Arepa’lardan atıştırmak için sabırsızlıkla uyanıyordum.
Umarım en kısa zamanda aynı tadı yakalayacağım Venezuela peynirleri Türkiye’ye gelir.”
Venezuela’da bu olay nasıl değerlendiriliyor?
Amerikanın Sesi VOA Türkçe’den Mustafa Özdemir de “peynir üretimi yeterli mi, fiyatlar nasıl, ihracat kapasitesi söz konusu mu” gibi soruların cevaplarını aradı.
Venezuela Et ve Süt Enstitüsü Başkanı Rodrigo Agudo, Venezuela’da üretilen peynirin en az yüzde 85’inin küçük üreticiler tarafından kayıt dışı ve hijyen kurallarına uyulmadan yapıldığını belirterek şunları söyledi:
“Türkiye’ye olası peynir ihracatını yapabilecek, uluslararası standartlara sahip tesisler, ülkede yaşanan ekonomik krizden ve süte erişimde yaşanan zorluklardan dolayı kapasitesinin ancak yüzde 12’sini kullanabiliyor. Bu tesisler, günlük temin edebildikleri 400 bin litre sütün tamamını peynire çevirseler bile yıllık peynir üretimi en fazla 15 bin ton olabilir ki bu da ihracat için oldukça sınırlı bir miktar”
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO’ya göre yıllık süt ve süt ürünleri tüketimi kişi başı en az 120 litre olması gerekiyor. Venezuela’da ise kişi başı üretilen süt miktarı 55 litre. Yani gerekli miktarın sadece yüzde 46’sı.
Hayvanların Şap Hastalığı sertifikası yok.
Hayvan Yetiştiricileri Federasyonu Başkanı Armando Chacin,
hayvanlarda şap hastalığının olmadığına dair uluslararası sertifikanın olmadığına dikkati çekerek, bunun ihracatı engellediğini söyledi
Akmando Chacin, potansiyelin yüksek olmasına rağmen süt üretiminin ulusal ihtiyacın yarısını karşılaması nedeniyle peynir ihracatının zorlaştığını ifade ederek şunları söyledi:
“Venezuela, Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü tarafından ülkede şap hastalığının olmadığına dair sertifikası olmadığı için süt ve süt ürünleri ihracatında sağlık engeliyle karşılaşıyor. Ancak Türkiye için bu durumun bir sorun oluşturmaması Venezuelalı üreticiler için bir fırsat yaratabilir. Venezuela’da düşen taleplerden dolayı sektör zor dönemlerden geçiyor ama süt ve peynirin fiyatı, uluslararası fiyatlarla kıyaslandığında oldukça ekonomik”
Hayvan yetiştiricisi ve süt üreticisi Carlos Albornoz, Venezuela’da süt üretiminde son 14 yıldır sürekli bir düşüş yaşandığını belirterek şu saptamada bulundu:
“Bunun nedenleri arasında sürü sayısının azalması, finansal sorunlar, hayvansal üretim için gerekli malzemelerin temin edilememesi, akaryakıt sorunu, elektrik ve su kesintileri, güvenlik sorunu bulunuyor. Venezuela’daki et ve süt üretimi yapan üreticiler olarak iyi bir dönemden geçtiğimizi söyleyemeyiz. Sadece ayakta kalmaya çalışıyoruz. Bu durum sadece biz üreticiler için değil, süt ve peynir üretim tesisleri için de geçerli. Bu yüzden bizim Türkiye’ye kaliteli peynirler sunabilmemiz şimdilik maalesef küçük bir olasılık”.
Peynirin fiyatı.
Venezuela’da taze peynirin kilosu marketlerde 3 dolara satılırken, sokakta 1.5 dolara peynir alınabiliniyor. Ancak krizle birlikte alım gücünün düşmesinden dolayı birçok kişinin peynir alabilecek ekonomik gücü bulunmuyor.
Ekonomisi son 7 yılda yarıdan fazla küçülen Venezuela’da peynir üretimi de yıllık 171 bin tondan 81 bin tona gerilemiş. Venezuela’da 2000’li yılların başında 16 milyonu aşan büyükbaş hayvan sayısı 2019’da 9 milyona düşmüş.
Türkiye’den ucuz!
Her ne kadar Venezuela’daki peynir fiyatları Türkiye’ye göre daha ekonomik olsa da üretimin yalnızca yaklaşık 5-6 bin tonunun endüstriyel üretim ya da başka bir ifadeyle ihraç edilebilir peynir olması, Venezuela’nın Türkiye’ye peynir ihracatı kapasitesinin oldukça sınırlı olduğunu gösteriyor.