Birleşik Arap Emirlikleri’nin ardından Basra Körfezi’nde bir ada ülkesi olan Bahreyin ile İsrail ilişkileri normalleştirme kararı aldı. Anlaşmayı Başkan Donald Trump, Bahreyn Kralı Hamad Bin İsa El Halife ve İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile üçlü telefon görüşmesinin ardından açıkladı.
Amerikanın Sesi VOA’nın haberine göre, üç ülkenin lideri anlaşmayla ilgili altı paragraflık bir ortak açıklama yaptı. Başkan Trump da Twitter’dan paylaştığı mesajda, anlaşma için, “tarihi dönüm noktası” ifadesini kullandı.
ABD-Bahreyn-İsrail ortak açıklamasında, “Ortadoğu’da barışı daha ileriye götürmek için tarihi bir dönüm noktası. Bu iki dinamik toplum ve gelişmiş ekonomi arasında doğrudan diyalog ve ilişkileri başlatmak, Ortadoğu’nun olumlu yöndeki dönüşümünü devam ettirecek ve bölgenin istikrar, güvenlik ve refahını arttıracak” ifadesi kullanıldı.
Başkan Trump Beyaz Saray’da gazetecilere yaptığı açıklamada da, “11 Eylül saldırılarıyla sonuçlanan nefrete bu anlaşmadan daha güçlü bir yanıt olamaz” dedi. “Bugün gerçek anlamda tarihi bir gün” diyen Trump, “Göreve başladığımda Ortadoğu tam bir karmaşa içindeydi. Bugün ise kimsenin hayal edemediği şeyler oluyor. Daha fazla ülke İsrail ile ilişkilerini normalleştirdikçe bölgede istikrar ve refah da artacak” diye konuştu.
Trump, İran ve Filistin konusunda da “olumlu” gelişmelerin olabileceğini belirtti.
Birleşik Arap Emirlikleri’yle olan anlaşma gibi Bahreyn-İsrail anlaşması da, iki ülke arasında diplomatik ve ticari ilişkilerle güvenlik başta olmak üzere çeşitli alanlarda ilişkilerin normalleşmesini öngörüyor.
Trump’ın diplomatik başarısı!
Birleşik Arap Emirlikleri’nden sonra Bahreyn’in de ABD’nin arabuluculuğuyla İsrail’le ilişkilerini normalleştirme kararı alması, başkanlık seçimlerine iki aydan az bir süre kala Trump açısından önemli bir diplomatik başarı olarak değerlendirildi. Trump ayrıca geçen hafta, Kosova’nın İsrail’i tanıması ve Sırbistan’ın da büyükelçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşıması konusunda prensip anlaşmasına vardıklarını açıklamıştı.
Trump yönetimi diğer Sünni Arap ülkelerini de İsrail’le ilişki kurmaya ikna etmeye çalışıyor. Ancak, bu ülkelerin en büyüğü Suudi Arabistan henüz buna hazır olmadığı mesajını veriyor.
Netanyahu’dan görüntülü mesaj
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Bahreyn’le ilişkileri normalleştirme anlaşmasının “yeni bir barış dönemine” işaret ettiğini belirtti. Anlaşmayla ilgili görüntülü bir mesaj yayınlayan Netanyahu, “Uzun yıllar barışa yatırım yaptık ve şimdi barış bize yatırım yapıyor. İsrail ekonomisine gerçek anlamda büyük çaplı yatırımlar getirecek ve bu çok önemli” diye konuştu.
ABD Başkanı Trump’a teşekkür eden Netanyahu, 1994’te Ürdün’le yapılan barış anlaşmasını kast ederek, “Bir Arap ülkesiyle yapılan ikinci ve üçüncü barış anlaşması arasında 26 yıl geçti. Üçüncü ve dördüncü barış anlaşmaları arasında ise sadece 29 gün var. Bunun daha devamı gelecek” dedi.
İsrail’le barış anlaşması imzalayan ilk Arap ülkesi 1979 yılında Mısır olmuştu.
Bahreyn Dışişleri Bakanlığı.
Bahreyn resmi haber ajansı BNA’ya göre, Bahreyn Dışişleri Bakanlığı anlaşmadan memnuniyet duyduğunu açıkladı ve Bahreyn Kralı El Halife’nin de Ortadoğu’da güvenlik ve barış için ABD’nin gösterdiği çabaları övdüğünü bildirdi.
BNA, Bahreyn Kralı’nın Trump ve Netanyahu ile telefon görüşmesinde, İsrail’le Filistin arasında iki devletli çözüme dayanan adil ve kalıcı bir barışa ulaşmanın gerekliliğini yinelediğini de bildirdi.
Filistin: “Bu adım Filistinliler’e karşı bir ihanet”
Arap ülkelerini bağımsız bir Filistin devleti kurulana kadar İsrail’i tanımaktan kaçınmaya çağıran Filistinli liderler ise anlaşmaya tepki gösterdi. Üst düzey Filistinli yetkili Wasel Ebu Yusef, “Bu, Filistin davası, Filistin halkı ve haklarını sırtından vuran bir başka hamle. Kudüs ve Filistinliler’e karşı bir ihanet. İsrail’le ilişkilerin serbestçe normalleştirilmesinin kesinlikle hiçbir haklı gerekçesi yok” ifadelerini kullandı.
İngiliz Yayın Kurumu BBC Türkçe’nin haberine göre, Filistin Dışişleri Bakanlığı, Filistin’in Bahreyn Büyükelçisinin istişareler için geri çağrıldığını açıkladı.
Hamas sözcüsü Hazem Qassem, Bahreyn’in İsrail ile ilişkileri normalleştirme kararının “Filistin davasına büyük zarar verdiğini ve işgali desteklediğini” söyledi.
Türkiye, Bahreyn’in kararını kınadı.
Türkiye, Bahreyn’in İsrail’le ilişkileri normalleştirme kararını endişe ile karşıladığını ve şiddetle kınadığını açıkladı.
Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, “Bahreyn’in Birleşik Arap Emirlikleri’nin peşine takılarak, Arap Barış Girişimi ve İslam İşbirliği Teşkilatı çerçevesindeki taahhütlerin hilafına İsrail’le diplomatik ilişki tesis etme kararı almasını endişeyle karşılıyor ve şiddetle kınıyoruz” denildi.
Açıklamada şöyle denildi:
“Sözkonusu adım, Filistin davasının savunulması çabalarına yeni bir darbe vuracak ve İsrail’i Filistin‘e yönelik gayri meşru uygulamalarını ve Filistin topraklarındaki işgali kalıcı hale getirmeye yönelik girişimlerini sürdürme konusunda daha da cesaretlendirecektir. Ortadoğu’da kalıcı barış ve istikrarın tesisinin tek yolu Filistin meselesinin uluslararası hukuk ve BM kararları çerçevesinde adil ve kapsamlı çözüme kavuşturulmasından geçmektedir. Bölge dışı aktörlerin baskı ve zorlamaları sonucunda; dar çıkar kaygılarıyla verilen sorumsuz tavizlerin bu gerçeği ortadan kaldırması veya ikame etmesi mümkün değildir.”
İran’ın Tepkisi.
İran Meclis Başkanı’nın Uluslararası ilişkiler danışmanı ve eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Hossein Amir-Abdollahian, anlaşmanın Filistin ve İslam davasına bir “ihanet” olduğunu söyledi.
Abdollahian, Twitter’da yaptığı paylaşımda, “BAE ve Bahreyn’in basiretsiz liderleri siyonist planların önünü açmamalıdır. Tarihtern ders almalılar. Yarın çok geç olacak” ifadelerini kullandı.
Birleşik Arap Emirlikleri: “Karar bölgesel istikrar ve refaha katkı sağlayacak”
Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanlığı, Bahreyn ve İsrail’i kararlarından dolayı kutlayan bir açıklama yayınladı. Bakanlık sözcüsü Hend El-Uteybe, Twitter üzerinden açıklamasında, bu kararın bölgesel istikrar ve refaha katkı sağlayacağını belirtti.
Mısır, önemli bir adım
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El-Sisi, İsrail ve Bahreyn’in diplomatik ilişki kurma yönünde attıkları “önemli adımı” takdir ettiğini belirtti.
Ürdün, gerekli adımlar İsrail’den gelmeli.
Ürdün Dışişleri Bakanı Ayman Safadi, bölgede adil ve kapsamlı bir barış için gerekli adımların İsrail’den gelmesi gerektiğini belirtti. Safadi, İsrail-Bahreyn ilişkilerinin normalleştirilmesi açıklamasının ardından İsrail’in “iki devletli çözümü baltayacak tüm prosedürlere son vermesi ve Filistin topraklarını yasa dışı işgalini sonlandırması gerektiğini” kaydetti.