ABD seçimleri nasıl yapılıyor?… Sonuçlar neden hemen açıklanamıyor?…

Dünyanın gözünün çevrili olduğu Amerika Birleşik Devletleri’ndeki seçimler nasıl yapılıyor?

Amerika Birleşik Devletleri’nde seçmen 3 Kasım’da sandık başına gitti. Aslında 3 Kasım seçimlerde oy vermek için son gündü. Seçmenler daha önceden posta yoluyla da oylarını kullanabildiler.

Seçimlerde, ABD Başkanı’nın yanı sıra, 435 sandalyeli Temsilciler Meclisi’nin üyeleri ve 100 sandalyeli Senato’nun 35 üyesi belli olacak.

Kimler yarışıyor?

ABD’de başkanlık seçimlerinde iki büyük parti belirleyici oluyor: Demokrat Parti ve Cumhuriyetçi Parti.

Demokrat Parti içerisinde sol popülizmden sosyal demokrasiye, muhafazakarlıktan merkezciliğe kadar geniş yelpazede ideolojik kanat olsa da parti, çoğunlukla modern liberalizmi veya sosyal liberalizmi temsil ediyor.

Cumhuriyetçi Parti’nin ideolojisi ise daha çok sağ, merkez sağ veya muhafazakarlık olarak tarif ediliyor. Özellikle dindar Protestan grupların desteğine sahip olduğu bilinen partide, kürtajın yasaklanması, serbest silah kullanımı, devletin ekonomiye müdahelesini asgariye indirme gibi politikalar öne çıkıyor.

Demokrat Parti’nin adayı daha önce Barack Obama döneminde başkan yardımcılığı da yapmış olan Joe Biden.

Cumhuriyetçi Parti’nin adayı ise halen ABD Başkanı sıfatını taşıyan Donald Trump.

Bu iki ana partinin dışında Yeşiller ve Bağımsızlar gibi kendi adaylarını çıkartan çok ufak siyasi oluşumlar da mevcut.

Donald Trump ve Joe Biden, 20 Ocak 2021’de yemin ederek göreve başlayacak isim olmak için çekişiyor.

Seçmen nasıl oy kullanıyor?

ABD’de oy kullanma usülleri eyaletten eyalete farklılık gösteriyor. Belirlenen seçim merkezlerinde oy kullanmanın yanısıra posta yolu ile oy kullanmak da mümkün.

Bazı eyaletlerde seçmene doğrudan oy pusulaları gönderilirken, bazı eyaletler seçmenin posta yoluyla oy kullanmak için başvuruda bulunması gibi ek şartlar koşuyor.

Bu yıl COVID-19 pandemisi sebebiyle seçmenin, geçmiş yıllara göre daha yüksek bir oranda posta oyu kullandığı görüldü.

3 Kasım’da aslında posta yoluyla oy pusulası göndermeyen seçmenler sandık başına gidecek. Yine sandıkların açılma ve kapanma saatleri de eyaletten eyalete değişiklik gösteriyor.

Başkan nasıl belirleniyor?

ABD’de halk oylamasında en yüksek oyu alan aday doğrudan başkan sıfatını alamıyor. Başkanın belirlenmesi dolaylı bir yoldan, Seçici Kurul aracılığıyla yapılıyor.

Seçmen, kayıtlı olduğu eyalette Seçici Kurul’da yer alacak delegeleri seçiyor. Bu delegeler, daha önce parti kurultaylarında belirlenmiş olan delegeler. Eyalette en çok oyu alan parti, o eyalet adına Seçici Kurul’a delegelerini gönderme hakkını kazanıyor.

Seçici Kurul’da toplam 538 delege yer alıyor. 270 delegeyi alan partinin adayı başkan seçiliyor. Halk oylamasında oransal olarak en yüksek oyu alan aday, her zaman seçimin kazananı olmayabiliyor.

Önceki seçimlerde Demokratların adayı olan Hillary Clinton, toplamda rakibi Trump’dan ülke genelinde daha fazla oy almasına karşın, delegelerin dağılımı farklı bir tablo oluşturduğu için Seçici Kurul’da çoğunluğu sağlayamadı ve başkan seçilemedi. 

Eyaletlerin delege sayısı

Bu sebeple delege sayısı yüksek olan eyaletlerde seçimi kazanmak çok daha önemli olarak görülüyor. Eyaletlerin delege sayısı nüfusa göre bir oranla belirleniyor. En çok delegeye sahip eyaletler sırasıyla, Kaliforniya (55), Teksas (38), New York (29), Florida (29), Illinois (20) ve Pennsylvania (20).

Bunun yanında, bir de Salıncak Eyalet (Swing State) olarak bilinen eyaletler var. Geleneksel olarak Demokrat veya Cumhuriyetçilere oy verme eğiliminde olan eyaletlerin dışında iki parti arasında oy geçişkenliğinin nispeten daha yüksek olduğu bu eyaletlerdeki sonuçlar, seçim sonucunu belirlemede kritik öneme sahip.

ABD basınında “Salıncak Eyalet” sıfatıyla öne çıkan eyaletlerden bazıları, 11 delegesi olan Arizona, 29 delegesi olan Florida, 16 delegesi olan Georgia, yine 16 delege ile Michigan, 10 delegesi bulunan Minnesota, 15 delegeyle North Carolina, 20 delege ile Pennsylvania, 10 delege ile Wisconsin, 6 delege ile Iowa.

Sonuç ne zaman belli olacak?

Oyları sayma görevi 3 Kasım’dan itibaren resmi olarak başladı. Eğer yeniden sayım gibi bir durum söz konusu olmazsa eyaletler Kasım ayı içerisinde oylarının sayımını tamamlamış olacak. Tüm seçmen oylarının Washington’a gönderilmesi için verilen tarih ise 16 Aralık.

Oy sayım işlemleri haftaları bulabilse de seçimin ardından yapılan sandık çıkış anketleri, büyük oranda ABD’nin bir sonraki başkanı hakkında resmi olmayan sonucu gösteriyor. Yani seçim akşamından sonra ABD’nin bir sonraki başkanının belli olması bekleniyor.

Ancak, seçimlerin sonucunda ABD Başkanı olarak seçilen kişi hemen göreve gelemeyecek. Anayasa’ya göre seçilen başkanın dönemi 20 Ocak’ta yapılacak yemin töreniyle resmen başlıyor. Seçimi kazanan aday, 20 Ocak 2021’den 20 Ocak 2025’e kadar ülkeyi yönetecek.