Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beyaz Saray’da ile ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya geldi. Her iki ülkenin görüşmeden beklentileri vardı. CAATSA yaptırımlarının kalkıp kalkmayacağı ve F-35 projesine Türkiye’nin yeniden dahil edilmeyeceği görüşmenin gündeminde yer alan konulardan biriydi. ABD Başkanı Trump görüşme öncesinde soruları yanıtlarken görüşmenin iyi geçmesi durumunda ABD’nin Türkiye’ye uyguladığı CAATSA yaptırımlarının “hemen” kaldırılabileceğini söyledi.
İki liderin basına yaptığı açıklamalarda ön plana çıkan CAATSA, “ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası”nın İngilizce kısaltması. 2017’de Kongre’nin onayladığı yasa Rusya, İran ve Kuzey Kore’ye uygulanan yaptırımların yolunu açıyor. ABD Başkanı Donald Trump ilk döneminde, Kongre’nin baskısı üzerine CAATSA’yı Ağustos 2017’de imzalamak zorunda kalmıştı.
Bu yasa, Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi, Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçıları desteklemesi üzerine 2016’da Barack Obama döneminde uygulamaya konan yaptırımları güvence altına almıştı.
Başkan’ın Rusya, İran ve Kuzey Kore’ye yaptırımları kaldırma yetkisi ise sınırlı.
Türkiye, 2020 yılında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemini alınca CAATSA yaptırımları uygulanan ülkeler arasına girdi. ABD, Türkiye’ye CAATSA kapsamında yaptırım uygulamaya başladı. ABD Kongresi’ne göre Türkiye CAATSa’nın 231. maddesini ihlal etmişti. Bu madde, Rusya’nın istihbarat veya savunma sektörleri ile alışveriş yapan kişi veya kurumlara yönelik yaptırım uygulanmasını öngörüyor.
CAATSA yaptırımlarıyla Türkiye’ye ne uygulandı?
ABD Hazine Bakanlığı, S-400 alımları nedeniyle Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı’nı (SSB) yaptırım listesine eklemişti. Bu listeye daha sonra Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir ile üst düzey yetkililerinden Mustafa Alper Deniz, Serhat Gençoğlu ve Faruk Yiğit de dahil edilmişti.
Böylece Başkanlığın ABD’den ekipman ve teknoloji ihracat lisansı alması ve uluslararası finans kuruluşlarının kredilerinden faydalanması engellenmişti.
Yaptırım kapsamına alan kişi ve kurumlara ABD’ye giriş yasağı getirilmiş, ABD’den gayrimenkul edinmeleri ve döviz üzerinden işlem yapmaları da yasaklanmıştı.
Getirilen engeller kapsamında ABD’nin yaptırımlara konu olan kişi ve kurumlarla ihale ve sözleşme yapması da bulunuyor.
Bu nedenle F-35 projesini doğrudan ilgilendiriyor. Türkiye’nin yeniden F-35 projesine dahil edilmesi için CAATSA yaptırımlarının kaldırılması gerekiyor.