Kemal ASLAN
Yönetmenliğini Benjamin Caron’un yaptığı 2025 yılı yapımı Gece Elbet Çöker filmi,ABD’de kapitalizmin toplumsal sorunları çözmede ne kadar yetersiz olduğunu bir ailenin çözülmesi süreci üzerinden aktarıyor.
Film, refah devletinden uzaklaşılan bir sürecin alt sınıfları nasıl etkilediğini ortaya koyuyor. Olayların arka planında ayın sonunun zor getirildiği, enflasyonun arttığı, kiraların yükseldiği, insanlara aynı iş için geçmiş dönemlere göre daha az para ödendiği, çöküş sürecindeki Amerikan ekonomisi bulunuyor. Daha önce ortalama bir aile için markette 100 dolara alış-veriş yeterken şimdi iki katı fiyat daha az ürün alınabiliyor. Evsizler artıyor, insanlar ya motellerde ya otomobillerinde yaşıyor. Evsizlerin sayısı artıyor. Çalışan evsiz diye bir kavram ortaya çıkıyor. Çalışmanın amacı, Amerikan rüyasında ev ve araba sahibi olmak ise bu amaçtan giderek uzaklaşıldığını anlatıyor film. Hayat zenginler ve mülk sahipleri için harika. Diğerleri dışlananlar zorlukları yaşayan bireyler.
Caron, yukarda özetlediğim ABD ekonomisinin bu durumunu haberlerle filmin yaklaşık beş dakika süren jeneriğinde ortaya koyuyor. Yaşanılan tarihsel, toplumsal koşulların ekonomi-politiğini haberler üzerinden temellendiriyor. Böylece insanların davranışlarını belirleyen koşullar da böylece açıklanmış oluyor. Caron, seyirciye genel bir çerçeve sunup “bakın size anlattığım öykü bu koşullar altında gerçekleşiyor, bunu dikkate alarak değerlendirin” diyor. Yani yaşanılanların tesadüfi değil bir zorunluluk olduğuna dikkati çekiyor. O, sinemasal anlatım olanakları çerçevesinde “böylesi bir ortamda bunlar yaşanabilir” varsayımını doğruluyor.
Filmde yaşadıkları evden tahliye edilmeyle karşı karşıya kalan üç kişilik bir çekirdek ailenin karşı karşıya kaldığı sorunlar aktarılıyor. Lynette, anılarının olduğu bu evi uygun koşullarda almak isterken annesi tersini düşünüyor. Ona göre bu ev yıpranmış, eski, üstelik olmuşuz anıları da var. 24 saat içinde evi alabilmek için öncelikle 25 bin dolar peşinat vermeleri gerekiyor. Geri kalan bölümü ise alacakları kredi ile ödemeleri mümkün olabilecek. Bunun için annesinin birikmiş 25 bin dolarını vermesi ve kredi için imza atması lazım. Ancak, anne elindeki parayla Mazda marka yeni bir otomobil almayı tercih ediyor. Anne ile kızın arasında karşılıklı güven sorunu var. Anne kızının sürekli bir işte çalışmadığını, insanlarla geçinemediğini bildiğinden böyle bir tercihte bulunduğunu kızına açıklıyor. Annenin bir başka nedeni de kızının 16 yaşındayken evinden kaçarak kendinden oldukça yaşlı Tommy adlı biriyle 6 yıl yaşadığını da bildiğinden ona güvenmemektedir. O dönemde Tommy onun sevgilisi olmasına rağmen para karşılığında başka erkeklere de satar. O, daha sonra bu durumdan kurtulur. Bir bar da ve fırında çalışarak ekonomik koşullarını düzeltmeye çalışır. Barda çalıştığı sırada zengin müşterilerle de para karşılığı birlikte olur. Amacı babasının küçük yaşta terk ettiği ailesini bir arada tutmak, onlarla birlikte yaşamaktır. Kardeşinin downsendromu olması nedeniyle ona sahip çıkmak ister. Yaşadıkları evi satın almayı da bunun için çok ister. Bunu yapmak için de yirmi dört saati vardır. Önce para karşılığı birlikte olduğu insandan yardım ister o 500 dolar yerine bin dolar verir ve bir daha görüşmek istemediğini söyler. Birlikte bir dönem para karşılığı zengin insanlarla yattığı ve üç bin dolar alacağı olan kadın arkadaşından yardım ister. Oda kabul etmez. Arkadaşından bir süre kalmak için izin istediği rezidanstaki kasayı barda iş arkadaşı olan Cody’nin yardımıyla içinde on dokuz bin dolar ve kokain bulunan çalar. Kasayı açanlarla tartışma yaşarlar ve birini ağır yaralayarak oradan kaçarlar. Cody’de onun elindeki kokaini almak ister. Onu da alt eden Lynette, kokaini eski erkek arkadaşı Tommy’nin tanıdığı zengin semtindeki birine 4 bin dolara satmak için anlaşır. Ama orada da parayı veren adam onunla yatmak ister. O, buna karşı çıkınca adamla aralarında itiş kakış yaşanır ve cam sehpanın üzerine düşer ve sırtından yaralanır. Daha sonra kardeşi Kenny ile birlikte oradan ayrılır. Şafak sökmek üzeredir. Neredeyse 12 saat geçmiş ve evi alabilmek için gerekli olan 25 bin doları bulmuştur. Ancak, sabah gün ışığıyla emlakçıdan gelen telefondan evin daha yüksek fiyat veren birine satıldığını öğrenir. Annesi de onunla birlikte yaşamak istemediğini söyler. Böylece Lynette, uzun zamandır yaşadığı şehri terk ederek elindeki 25 bin dolar ile belki hayatı bundan daha iyi olabilir umuduyla yeni bir şehre, yeni bir yere doğru hareket eder.
Gece Elbet Çöker, filmi insanların seçeneksizlik ortamında içgüdüleriyle nasıl hareket edebileceklerini, kendileri olmaktan nasıl çıktıklarını ortaya koyuyor. Bireyin davranışlarında içinde bulunduğu koşullar belirleyicidir. Düzenli işi olmayan, savaş ve kaç ikileminde sürekli tetikte olan birinin hayatında karanlığı yaşaması, karanlıkta kalması kaçınılmaz olur. Film, tarihsel, toplumsal koşullarda ekonomik koşulların dışladığı bireylerin yaşamına gecenin karanlığının nasıl çöktüğünü ve bunun kaçınılmaz olduğunu gösteriyor. Bu durum benzer koşulları yaşayan her birey için geçerliliğini koruyor.