HABERİ BURADAN DİNLEYEBİLİRSİNİZ.
Bir hafta içinde Türkiye’de sahte üretilen içkilerden içen 44 kişi hayatını kaybetti. Normal içki fiyatlarının yüksek olmasının vatandaşları merdiven altı olarak üretilen sahte içkilere yönlendirdiği belirtildi.
Kimya Mühendisleri Odası, “ Ölümlere ve sakat kalmalara yol açan alkollü içeceklerin üretimi, tüketimi ve fiyatlandırılması ile ilgili mevcut durum ciddi olarak gözden geçirilmelidir.” açıklamasında bulundu.
Sayıştay’ın TBMM’ye sunduğu Tarım ve Orman Bakanlığı 2019 Yılı Denetim Raporu’nda, Türkiye’de içki fiyatlarının artmasıyla vatandaşın içki yapımına yöneldiği uyarısı yer aldı.
Sahte üretim niçin arttı.
Alkollü içki fiyatlarında yaşanan artış, içki kaçakçılığı ve evde alkol üretimini arttırdı.
Kimya Mühendisleri Odası’nın açıklamasına göre, son on yılda alkollü içkilere getirilen yüksek ÖTV ve toplumsal baskı bu içecekleri tüketen ve üretenleri zor duruma soktu. Alkollü içkilerden alınan vergi içki fiyatının yaklaşık %70,2`sini oluşturuyor. Bugün bir şişe rakının fiyatı asgari ücretli birinin günlük kazancından daha yüksek seviye çıktı.
Bu durum sağlıklı üretim yerine maliyetleri farklı kimyasal kullanarak yapılan kaçak içki üretimini yaygınlaştırdı.
Kırıkkale’de meydana gelen ölümler, marketlerden satın alınan ve dezenfektan olarak kullanılan etil alkol bazlı yüzey temizleyici sıvılara içki aromaları karıştırılarak elde edilen içkilerin satılmasından kaynaklandı.
Ölümler niçin arttı.
Kaçak içkide ölümlerin artmasının temel nedeni, üretimde etil alkol yerine metil alkolün kullanılmasıdır. Etil alkol kullanımına getirilen kısıtlamalar ve fiyatının artması sonucu, kaçak içki üreticileri daha ucuz olan metil alkol’den sahte içki üretmeye başladılar.
Kimya Mühendisleri Odası’na verdiği bilgiye göre, Etil alkol, şeker ve nişasta içeren maddelerin alkol fermantasyonu ve takiben damıtma işlemleri ile üretilen renksiz, berrak, kendine has kokusu olan ve kaynama noktası 78,3 °C olan bir maddedir.
Metil alkol ise endüstriyel kullanımı olan bir üründür. Gıda maddelerinin üretiminde girdi olarak kullanılması kesinlikle yasaktır ve kullanılamaz. İçilmesi ile oksitlenerek formik asit ve formaldehite dönüşür. Bunlar vücut içerisinde hasara yol açan maddelerdir.
Dezenfektan’dan rakı üretimi.
Salgın döneminde kullanımına sıkça alıştığımız daha çok yüzey temizleyici olarak kullanılan, etil alkol içerikli olanların dışında 8 farklı kimyasal içerikli çeşidi olan dezenfektana aroma karıştırılarak alkollü içki üretildi.
Vatandaşlar, metil alkol’u farkedemez.
Metil alkol ile üretilmiş bir içkiyi tüketen kişinin bunun farkına varması neredeyse imkânsızdır. İçerisindeki metil alkol oranı yüksek bir alkolle ya da tamamen metil alkolle üretilmiş içkiyi kullanan kişinin önce merkezi sinir sistemi etkilenir, kullanım miktar arttıkça dolaşım sistemi sorunları, solunum bozuklukları, ishal, sara nöbetleri, felç, körlük, koma hali ve nihayetinde ölüm meydana gelir.
Kaçak İçki, Sayıştay raporlarında.
Kaçak içki olayı Sayıştay’ın raporlarına da girdi. Sayıştay’ın TBMM’ye sunduğu Tarım ve Orman Bakanlığı 2019 Yılı Denetim Raporu’na göre, Türkiye’de içki fiyatlarının artmasıyla vatandaşın yöneldiği içki yapımına ilişkin uyarı yer aldı.
“Tüketicilerin 2013 yılından itibaren, marketlerde ve internet ortamında satışa sunulan ‘özel kitler /aromaları’ ve etil alkolü suyla karıştırarak evde alkollü içki yapımına yöneldiği bilinmektedir” diyen Sayıştay denetçilerinin tespitine göre marketlerde satışa sunulan evsel kullanım amaçlı etil alkolün yıllık kullanımı 2013 yılında 12 bin 117 litreyken, 2017 yılında ise 2 milyon 319 bin 704 litreye çıktı.
Artış sonrası, 31 Aralık 2017’de etil alkol satışına sınırlama getirilmesiyle 2018 yılında 1 milyon 203 bin 43 litreye düşen etil alkol satışı, 2019 yılında tekrar artarak 2 milyon 358 bin 953 litreye yükseldi.
Vergi kaybı.
Sayıştay raporuna göre, yasal alkollü içki pazarı 2019 yılı sonunda yaklaşık yüzde 25 oranında daraldı. 2018 yılında 50 milyon litre olan yurt içi alkollü içki üretimi 2019 yılında 40 milyon litre seviyesinde gerçekleşti. Buna bağlı olarak sadece tüketim vergisi (ÖTV) kaybının 2019 yılı için en az 1,56 milyar liraya ulaştı.
Ne yapılmalı?
Kimya Mühendisleri Odası’na göre, alkollü içeceklerin üretimi, tüketimi ve fiyatlandırılması ile ilgili mevcut durum ciddi olarak gözden geçirilmelidir.
*Alkollü içeceklerdeki ÖTV düşürülmeli, alkol satışı ve bulundurulması konusunda denetimler artırılmalıdır.
*Kimyasal bir madde olan alkol her yerde satılmamalıdır.
*Akılların gerisindeki alkolü yasaklama düşüncesinden vazgeçilmeli.
Sayıştay raporunda ise alınacak önlemler şöyle sıralandı:
* Etil alkol üreticilerinin tesislerindeki üretim hatlarına yerleştirilecek teknik ekipmanla arz miktarı kayıt altına alınmalı.
* Etil alkolün internetten satışını engellemeye yönelik yasal düzenleme yapılmalı.
* Etil alkol piyasasındaki ticaretin elektronik ortamda izlenebilmesi için ihtiyaç duyulan yazılımın ve teknik altyapı temin edilmeli.
* Evsel amaçlı etil alkol arzı tamamen yasaklanmalı, piyasada bulunan ve yasal olmayan etil alkolün akıbetini belirleyecek mevzuat geliştirilmeli.
* Piyasa denetimlerinin yoğun şekilde ve ilgili mevzuat konusunda eğitilmiş personel eliyle yapılmasını sağlamak için Başkanlığın Bakanlık taşra teşkilatından etkin şekilde yararlanabilmesine olanak sağlamak üzere hazırlanan ‘Taşra Teşkilatı Yönergesi’ yürürlüğe girmelidir.