Dr Peri Arbak / gazetesanal.com için yazdı.
Toplumsal olaylarda polisin sıkça başvurduğu vazgeçilmez silahı biber gazını nasıl bilirdiniz?
George Floyd’un öldürülmesiyle Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yaygın olarak kullanılan biber gazı (gazları) gündemde COVİD-19 pandemisini de geçerek yer aldı. Biber gazı güvenlik güçlerinin toplu eylemleri engellemekte en sık başvurduğu kimyasal silahların içinde sayılmakta.
Bakan:parfüm değil.
Ülkemizde de 1990’ların ortasından itibaren “Gösteri Kontrol Ajanları” olarak sık kullanıldı. Eski İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin biber gazının organik olduğunu, gösteri kontrolunda masum bir ajan olduğunu şöyle açıklamıştı; ”Biberden üretildiği için ‘organik’ demek yadırganıyorsa da gerçeğe aykırı değildir. Biberden üretilmiştir. Ben size burada birkaç acı yeşil biber ikram etsem etkisini hissedersiniz. Bu biber gazı da parfüm değil. Bu maksatla sıkılmıyor. Her yerde de sıkılmıyor. Nerede sıkılıyor? Kanunsuz eylemlerin içinde olan, hukuka, düzene aykırı davranışta ısrar edenlere, saldırı yapanlara en hafif caydırıcı madde olarak kullanılıyor.” (1).
TTB: Biber gazı masum değil.
İdris Naim Şahin’in açıklamasından 1 yıl önce (2011 yılı) Türk Tabipleri Birliği’nin uzmanlık derneklerinin katılımıyla hazırladığı “Kimyasal Silahlar Gösteri Kontrol Ajanları” kitapçığında bu ajanların hiç masum olmadığı anlatılmıştı. Ülkemiz de içinde olmak üzere ABD ve Avrupa’da en sık kullanılan kontrol ajanı sadece biber gazı olarak bilinen “Oleoresincapsicum” değil, chlorobenzylidenemalononitrile (CS) ve chloroacetophenone (CN) idi (2).
Toplumda daha çok benimsenen adıyla biber gazına (diğer ajanları içerse de tümü ortak adla anıldı) karşı inisiyatifler zamanla arttı. Bir Mayıs 2013 tarihindeki biber gazı kullanımına karşı yapılan basın açıklamasında biber gazı ve türdeşlerinin zararları açıkça özetlendi;
“BİBER GAZI SAĞLIĞA ZARARLIDIR;
Ciddi göz hastalıkları, astım ve akciğer ödemi, hipertansiyon ve kalp yetmezliği,
beyin kanamasına neden olur.
BİBER GAZI ÖLDÜRÜR;
Biber gazına maruz kalmak; kalp ve solunum sistemini etkileyerek öldüren bir dizi mekanizmayı tetiklemektedir.
BİBER GAZI SİLAHTIR;
Topluluklara fütursuz ve yoğun kullanımda;
gazı içinde barındıran düzenek (kanister) yaralanmasına bağlı olarak da öldürmektedir.”(3)
Sonra 2013 yılı Taksim Gezi Direnişi’nde, ülkemizde biber gazının en yoğun olarak kullanıldığı dönemle karşılaştık. Gazın kullanıldığı anda gözlerde yanma, cilt ve boğazda yanma, öksürük, balgam, nefes darlığı, altta yatan ek hastalıkların alevlenmesini (astım ve hipertansiyon atakları) yaşadık ve dökümante ettik.
Gazla karşılaşmadan sonra ilk haftadan 15 güne uzayan solunumsal yakınmaları yaşadık. Gazla karşılaşmadan aylar sonra ne olduğunu önceki yayınlardan biliyorduk. Sigara kullanılmasa bile havayollarında kalıcı daralma ve sonrasında kronik havayolu hasarı gelişmesi yayınlanmıştı (4). Kalıcı hasar gelişenler Göğüs Hastalıkları kliniklerine Astım, Kronik Tıkayıcı Akciğer Hastalıkları tanılarıyla başvuruyorlar ve sormadığımız için nedenini bilemiyoruz.
Şu sıralar COVİD-19 pandemisi nedeniyle unuttuğumuz biber gazı fırsatını bulduğu heran kendisini hatırlatacak gibi duruyor.
Kaynaklar;
- https://www.aa.com.tr/tr/politika/biber-gazi-parfum-degil/308816
- Kimyasal Silahlar Gösteri Kontrol Ajanları Birinci Baskı, Ağustos 2011, Ankara Türk Tabipleri Birliği Yayınları
- http://ahmetsaltik.net/tag/biber-gazi-silahtir/
- Arbak P, Başer I, Kumbasar ÖO, Ülger F, Kılıçaslan Z, Evyapan F. Long term effects of tear gases on respiratory system: analysis of 93 cases. ScientificWorldJournal. 2014;2014:963638. doi: 10.1155/2014/963638